Hiv-zorg nieuwe stijl dankzij Value-Based Health Care
Guido van den Berk, internist/infectioloog OLVG Amsterdam
Door de zorg anders te organiseren en meer naar patie?nten te luisteren kunnen twee belangrijke doelen worden bereikt: extra waarde cree?ren voor de patie?nt en zorgkosten reduceren. Althans, dat zijn de uitgangspunten van Value-Based Health Care (VBHC). In het OLVG is zo’n VBHC-project rondom hiv-zorg gestart en Guido van den Berk legt uit wat VBHC precies inhoudt en wat we ervan mogen verwachten.
Value-Based Health Care is niet een model dat alleen wordt toegepast binnen de hiv-zorg. In Nederland bestaan er ook VBHC-projecten voor bijvoorbeeld borstkanker, prostaat- kanker, dikke darmkanker en heupartrose. Guido van de Berk: ‘In wezen berust het op uitwisseling van best practice ervaringen. Zo komen bij andere VBHC-projecten bijvoorbeeld behandelteams van de aangesloten ziekenhuizen bij elkaar om van elkaars ervaringen en verschillen in zorguitkomsten te leren. Iets vergelijkbaars willen wij ook cree?ren binnen de hiv- zorg. Daarbij stellen wij ons de centrale vraag: wat is echt belangrijk voor de patie?nt?’ Het OLVG hiv-behandelteam is daarom in nauwe samenwerking met zijn patie?nten gaan nadenken over de vraag welke gezondheidsuitkomsten er voor de patie?nt echt toe doen. Zij hebben het Value-Based
Health Care principe toegepast op hun hiv-zorg: streven naar maximale gezondheidswaarde voor de patie?nt tegen acceptabele kosten. Guido van den Berk legt uit dat tot nu toe bij het meten van kwaliteit van zorg vaak naar het zorgproces wordt gekeken: wordt er tweemaal per jaar een hiv load bepaald, wordt er jaarlijks een brief naar de huisarts geschreven, hoe lang zijn de wachttijden? Maar je kunt je afvragen of de patie?nt zich hierdoor daad- werkelijk beter voelt. Van den Berk: ‘Samen met patie?nten is een set uitkomsten van hiv-zorg vastgesteld waarmee we de kwaliteit kunnen toetsen en verbeteren. Allereerst streef je ernaar alle patie?nten in zorg te houden. Vervolgens wil je niet alleen dat de therapie werkt maar dat die ook goed wordt verdragen. Je wilt dat het risico op hart- en vaatziekten zo klein mogelijk is en de kwaliteit van leven zo hoog mogelijk. Je richt je dus op: therapie- effectiviteit, therapietolerantie, cardiovasculair risico, mortaliteit en kwaliteit van leven. Om dit te ontwikkelen hebben wij focusgroepen met patie?nten opgezet en overleg gepleegd met belangenorganisaties zoals de Hiv Vereniging. Vier jaar geleden zijn we daarmee begonnen en nu staan we op het punt dat we met ons programma naar buiten kunnen treden.’
Wij hebben focusgroepen met patie?nten opgezet en overleg gepleegd met belangenorganisaties
VBHC levert holistische hiv-zorg
Van den Berk: ‘Toen ik 11 jaar geleden begon als medisch specialist werd nog niet standaard bij alle hiv-patie?nten de bloeddruk gemeten. Intussen gebeurt dit al jaren. Nu tonen we patie?nten bovendien hoe groot het risico is om de komende 10 jaar daadwerkelijk een hartinfarct of een beroerte te krijgen. Ook laten wij zien in welke mate dat risico daalt als mensen er bijvoorbeeld in slagen te stoppen met roken. Dit heeft bij veel patie?nten het laatste zetje gegeven om te stoppen met roken. Een belangrijke nieuwe indicator die sinds dit jaar standaard tijdens het consult in het OLVG wordt meegenomen is: de kwaliteit van leven. Het is heel moeilijk om goed antwoord te geven op de veel gestelde vraag: “hoe gaat het met u?” omdat er zoveel factoren zijn die de geestelijke en lichamelijke gezondheid bepalen. De bestaande kwaliteit-van-leven vragenlijsten om deze vraag te beantwoorden, bleken niet
te voldoen en om die reden hebben wij in samenwerking met patie?nten, het RIVM en het Catherina Ziekenhuis een nieuwe hiv kwaliteit-van-leven vragenlijst ontwikkeld. Deze werd gepresenteerd tijdens het NCHIV Congres van afgelopen jaar en wordt binnenkort gepubliceerd. Met
De bestaande kwaliteit-van- leven vragenlijsten bleken niet te voldoen
behulp van deze vragenlijst worden verschillende domeinen gemeten en in grafieken weergegeven: algemene gezondheid, een angst/depressie score, sociaal netwerk, pijn, seksualiteit, stigma, zelfvertrouwen en bijwerkingen van medicatie. Voorafgaand aan het consult onderzoeken wij niet alleen het bloed en de urine, maar vult de patie?nt ook deze vragenlijst in. Tijdens het consult wordt nagegaan of alle indicatoren in het groen staan of dat e?e?n of meerdere onderwerpen nadere aandacht verdienen. Dit helpt zowel de patie?nt als de arts om het consult optimaal te benutten. Ons ziekenhuis heeft ruim 3000 hiv-patie?nten, die worden begeleid door 7 infectiologen en 9 verpleegkundigen. Bovendien werken wij samen met hiv-afdelingen in Suriname en Zimbabwe. Wij zien dus veel patie?nten en komen alle denkbare varianten van de hiv-zorg tegen. Op grond daarvan koppelen wij aan het hiv-zorgpad parallelle zorgpaden voor bijvoorbeeld diabetes, hart/vaatziekten en depressieve klachten. Daarmee kunnen wij een antwoord geven op de vraag: wat kan een hiv-patie?nt tijdens zijn patients journey tegenkomen en wat mag hij van zijn zorgverleners verwachten? Door het op deze manier aan te pakken kunnen wij onze patie?nten een holistische benadering aanbieden.’
Leren van elkaar en van de patie?nt
Het kernbegrip om van VBHC een succes te maken is: samen leren. Van den Berk: ‘Het OLVG heeft Value-Based Health Care omarmd als nieuwe methodiek om de kwaliteit van zorg inzichtelijk te maken, zodat je de kwaliteit kunt
Aan het hiv-zorgpad koppelen wij parallelle zorgpaden
verbeteren. Dat werkt al binnen de 7 topklinische ziekenhuizen (STZ ziekenhuizen) die samenwerken binnen Santeon bij een aantal andere ziektebeelden. De ziekenhuizen leren van elkaars resultaten en best practices. Naar analogie daarvan is het de bedoeling dat we hiv uitkomstindicatoren gaan vergelijken tussen verschillende hiv-centra. Momenteel kan de hiv-afdeling van het OLVG zichzelf verbeteren door de resultaten van het eigen centrum van een paar jaar geleden te vergelijken met die van nu: daalt het cardiovasculair risico, daalt het aantal depressies, houden meer mensen jarenlang een onderdrukt virus, etc. Maar het is beter om te leren van elkaar. Veel hiv- centra hebben al hun interesse in ons project getoond. Zoals gezegd is de kwaliteit-van-leven vragenlijst opgesteld in samenwerking met het Catherina Ziekenhuis. Binnenkort gaat het UMCU het hiv-zorgpad en het Value-Based Hiv Care concept overnemen. En inmiddels wordt samen- gewerkt met zorgverzekeraar Zilveren Kruis om voor onze patie?nten de beste waarde te cree?ren tegen aanvaardbare kosten.’
Waarde cree?ren door te innoveren
Wie goed naar patie?nten luistert, komt er achter wat zij, naast een effectieve therapie, belangrijk vinden. Van den Berk: ‘Zoals gezegd proberen wij zorg te bieden
Het stigma op hiv is een van de belangrijkste obstakels voor een goede kwaliteit van leven waarbinnen de therapie goed wordt verdragen, er minder andere aandoeningen optreden en de QoL wordt geoptimaliseerd. Maar patie?nten vinden het bijvoorbeeld ook belangrijk dat zij zelf tot op zekere hoogte de regie kunnen voeren. Binnen nu en drie maanden zijn de uitkomsten van alle indicatoren die wij binnen ons project meten tijdens het consult op e?e?n scherm te zien. Wij verwachten dat binnen een half jaar de indicatoren ook middels een app op smartphone en tablet inzichtelijk zijn voor de patie?nt, zodat die een overzicht kan bekijken van zijn gezondheidsuitkomsten. Dat werkt als feed back op de eigen verantwoordelijkheid. Maar het is ook handig omdat je dan niet fysiek naar het ziekenhuis hoeft te komen om de uitslagen op te halen. En in alarm- situaties kun je sneller toegang krijgen tot het ziekenhuis. Voor een beperkte groep patie?nten die liever niet willen worden gezien op een hiv-afdeling maakt zo’n app de zorg laagdrempeliger. Denk bijvoorbeeld aan bekende Nederlanders of aan mensen uit een cultuur waarin hiv een groot taboe is.’
Gunstige invloed op hete hangijzers binnen hiv-zorg
VBHC zorgt niet alleen voor een betere, meer patie?ntgerichte behandeling, maar kan ook een positief effect hebben op een aantal problemen buiten het directe zorgpad, zoals informatie aan risicogroepen, het bereiken van migranten, verhogen van de testbereidheid en reduceren van het stigma. Van den Berk: ‘De holistische benadering die door middel van VBHC kan worden geboden, is relevanter voor patie?nten en risicopersonen. Bovendien komen tijdens onze gesprekken met patie?ntengroepen problemen boven water die voorheen nauwelijks werden herkend. Daardoor wordt de informatie die wij kunnen verstrekken beter en kunnen we allerlei risicogroepen gerichter bereiken. Volgens de behandelaren van het OLVG is het stigma op hiv een van de belangrijkste obstakels voor een goede kwaliteit van leven. Met behulp van de vragenlijsten kunnen wij beter de verschillende risicogroepen definie?ren en we kunnen samen met hen een aanpak ontwikkelen waar zij zo veel mogelijk aan hebben. Met het VBHC concept hebben wij binnen de hiv-zorg wereldwijd de primeur. Ik hoop dat wij dit onderdeel de komende tijd verder kunnen door- ontwikkelen, want wij willen ons VHBC-project inzenden voor de World Aids Conference 2018. Als we daar mogen presenteren, willen wij graag nieuws melden, onder andere over het verband tussen stigma en kwaliteit van leven. Volgens ons wordt dat de komende jaren een belangrijk thema.’
Plaats een Reactie
Meepraten?Draag gerust bij!